Có vẻ như cái tên đã là không may mắn. Và tên công ty hy vọng khai thác công nghệ này ở Anh nghe giống một quái vật khoa học viễn tưởng hơn là một công ty về năng lượng. Tuy nhiên, kỹ thuật khoan phá thủy lực gây tranh cãi, được sử dụng để lấy nhiên liệu hydrocarbon từ lớp đá sâu dưới lòng đất, hứa hẹn (theo những người ủng hộ) sẽ giải quyết khủng hoảng năng lượng của nước Anh, cắt giảm lượng khí thải carbon và biến Lancashire thành một A Rập mới.
Đá phiến sét là một loại đá trầm tích cứng, hạt mịn, hình thành từ bùn bị nén chặt nằm ở những vùng đầm lầy và cửa sông thời tiền sử. Đá phiến sét – trong trường hợp nguồn dự trữ khí đốt của nước Anh, có khoảng 320 triệu năm tuổi – rất giàu vật chất hữu cơ, xác động vật biển và sinh vật phù du. Qua thời gian, các nguồn dự trữ hữu cơ này đã bị nhiệt độ chuyển đổi thành hydrocarbon – dầu mỏ và khí đốt. Nhưng khí đốt từ đá phiến sét rất khó lấy.
Một báo cáo vừa đây do Chính phủ Anh đưa ra đã khuyến cáo rằng kỹ thuật khoan phá thủy lực để lấp khí đốt đá phiến tự nhiên nên được cho phép tiếp tục triển khai, bất chấp sự lo ngại về ô nhiễm và một thực tế rằng vào năm ngoái, hai trận động đất nhỏ đã gần như hoạt động do những vụ khoan thử trước đó. Cuadrilla Resources, công ty Anh quốc đang hy vọng tạo ra khối tài sản lớn từ ước tính 200 nghìn tỷ phút khối khí đốt tự nhiên nằm dưới các lớp đá, rất vui mừng, và đang Xanh bị mất tinh thần.
Đá phiến sét là một loại đá trầm tích cứng, hạt mịn, hình thành từ bùn bị nén chặt nằm ở những vùng đầm lầy và cửa sông thời tiền sử. Đá phiến sét – trong trường hợp nguồn dự trữ khí đốt của nước Anh, có khoảng 320 triệu năm tuổi – rất giàu vật chất hữu cơ, xác động vật biển và sinh vật phù du. Qua thời gian, các nguồn dự trữ hữu cơ này đã bị nhiệt độ chuyển đổi thành hydrocarbon – dầu mỏ và khí đốt. Nhưng khí đốt từ đá phiến sét rất khó lấy.
Một báo cáo vừa đây do Chính phủ Anh đưa ra đã khuyến cáo rằng kỹ thuật khoan phá thủy lực để lấp khí đốt đá phiến tự nhiên nên được cho phép tiếp tục triển khai, bất chấp sự lo ngại về ô nhiễm và một thực tế rằng vào năm ngoái, hai trận động đất nhỏ đã gần như hoạt động do những vụ khoan thử trước đó. Cuadrilla Resources, công ty Anh quốc đang hy vọng tạo ra khối tài sản lớn từ ước tính 200 nghìn tỷ phút khối khí đốt tự nhiên nằm dưới các lớp đá, rất vui mừng, và đang Xanh bị mất tinh thần.
Những người ủng hộ khoan phá thủy lực nói rằng có đủ khí đốt để đáp ứng như cầu năng lượng của nước Anh trong 70 năm. Hơn nữa, nhiên liệu mà kỹ thuật này mang lại, khí đốt tự nhiên (methane), là tương đối “sạch”. Khí đốt được khoan lên có thể tương đương với dầu mỏ tại Biển Bắc trong cả thế kỷ 21, họ nói. Nhưng không phải ai cũng bị thuyết phục. Đảng Xanh chỉ ra rằng khí đá phiến mà các công ty khoan phá thủy lực hy vọng lấy ra từ lòng đất sâu chỉ là một dạng nhiên liệu hóa thạch khác mà khi đốt, sẽ tạo ra khí CO2 làm biến đổi khí hậu.
Và nếu thực sự có nhiều khí đốt dưới lòng đất như là các nhà địa chất dự đoán, chúng ta có thể vẫy tay chào tạm biệt mọi hy vọng cắt giảm lượng khí thải carbon khi khí được đốt tại các gia đình và các nhà máy điện.
Hơn nữa, đặt vấn đề ô nhiễm sang một bên, kỹ thuật khoan phá chắc chắn rất nguy hiểm, các đối thủ nói. Vào năm ngoái, một báo cáo bước đầu xác nhận rằng những vụ khoan thử, như bị nghi ngờ, đã là nguyên nhân của hai trận động đất nhỏ làm rung chuyển Lancashire. Báo cáo được thực hiện bởi Cuadrilla, đứng sau ba lần khoan thử khí đốt đá phiến cách Blackpool vài dặm. Sau những cuộc biểu tình, Cuadrilla tạm thời bị đình chỉ các hoạt động khoan khí đốt.
Một vụ rung chuyển với cường độ 2.3 richte làm rung chuyển vùng nông thôn Fylde vào ngày 1 tháng 4, tiếp theo là một vụ động đất thứ hai có cường độ 1.4 độ richte vào ngày 27 tháng 5 năm ngoái. Một số cư dân nói rằng họ thức giấc khí chiếc giường rung chuyển.
Về phần mình, các nhà khoa học cũng bị chia rẽ. Nhiều người tin rằng kỹ thuật khoan phá không chỉ an toàn mà nó còn mang lại nguồn năng lượng an toàn, rẻ tiền, cây nhà lá vườn với số lượng vô hạn. Nhưng những người khác cảnh báo rằng kỹ thuật này đặt ra những nguy cơ ở khu vực xây dựng nhiều, và chúng ra nên tiến hành một cách cẩn trọng.
Vậy chính xác kỹ thuật khoan phá là gì, và liệu người Anh có đang thực sự tìm kiếm một mạch mỏ khí mới mà có nghĩa là Anh sẽ không còn bị phụ thuộc vào các nguồn cung năng lượng từ nước ngoài trong khi giá dầu đang tăng như tên lửa?
Tên gọi ngắn của “bẻ gãy bằng thủy lực”, là một kỹ thuật bắt đầu trong những năm 1940, được sử dụng để chiết xuất khí đốt tự nhiên hoặc dầu mỏ từ các lớp đá trầm tích sâu hàng trăm mét dưới lòng đất. Khoan phá thủy lực đã là một câu chuyện lớn về năng lượng trong vài năm nay do việc khám phá ra những lượng lớn khí đốt đang mắc kẹt trong các lớp đá phiến sét, cả ở Mỹ lẫn Anh, mà chỉ có thể được khai thác bằng kỹ thuật này.
Khí đốt tự nhiên thông thường, được tìm thấy dưới lòng biển Bắc trong các lớp sa thạch hay đá vôi mềm, có thể được khai thác đơn giản bằng cách khoan một cái giếng và để khí chạy lên bề mặt nhờ áp suất của chính nó. Khí đốt đá phiến lại khác; bị mắc kẹt trong các lỗ rất nhỏ, nó cần được thổi ra ngoài – hãy bẻ gãy – nhờ sử dụng một hỗn hợp nước, đất đá, ni tơ hòa tan và các hóa chất khác được bơm với áp lực cao xuống lỗ khoan.
Đây là một quy trình đầy bạo đầy áp lực (vì thế mà gây ra động đất), nhưng tiềm năng lại rất lớn. Giá khí đốt tự nhiên đã tăng gấp đôi trong 5 năm qua và có một thị trường lớn cho một loại khí thay thế rẻ hơn. Ở Hoa Kỳ, cách mạng về khí đốt đá phiến đã biến đổi thị trường, làm cho hàng trăm nông dân trở thành triệu phú.
Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ ước tính rằng hai phần ba sản lượng hydrocarbon của Mỹ sẽ đến từ đá phiến sét. Ở nước Anh, một vỉa than giàu khí đốt đá phiến nằm dưới nhiều vùng đát tây bắc nước Anh – đủ để tồn tại trong nhiều thập kỷ, theo Cuadrilla.
Và, những người ủng hộ kỹ thuật khoan phá thủy lực nói, tình hình sẽ tốt hơn. Đốt cháy khí đá phiến để làm ra điện chỉ tạo ra một nửa lượng khí thải carbon so với than đá. Khí đốt đá phiến có chi phí khai thác rẻ hơn so với khí đốt từ lòng biển và những người ủng họ nói rằng nó đại diện cho cách nhanh nhân và rẻ nhất để thực hiện cắt giảm đáng kể lượng khí thải carbon của Anh quốc đã cam kết theo các điều ước quốc tế.
Nhưng kỹ thuật này cũng bị cảnh báo rất nhiều. Bộ phim tài liệu của Mỹ giành giải thường năm 2010 - Gaslands cho rằng kỹ thuật khoan khí đá phiến ở Mỹ đã dẫn đến việc các lỗ khoan bị ô nhiễm, các trận động đất, bệnh tật và rò rỉ khí đốt vào các đường ống nước mà có thể bắt lửa một cách đáng báo động khi người ta tắm vòi sen. Và có những nguy cơ cụ thể liên quan đến các nguồn dự trữ khí đốt của nước Anh.
Khối đá phiến sét, nằm dưới phần lớn diện tích của Lancashire, chịu áp lực địa chất to lớn, là kết quả của các lực kiến tại gây ra sự hình thành của Đại Tây Dương 100 triệu năm trước. Ngoài ra, phần này của nước Anh, cho đến 15.000 năm trước, đã bị chôn vùi dưới lớp băng dày một dặm.
Khi Kỷ Băng Hà kết thúc, gánh nặng này đã được trút bỏ và các lớp đá đã bị uốn cong và gãy vỡ tự bao giờ. Khi nhắc tới những phát kiến ban đầu của Cuadrilla vào mùa thu năm ngoái, Tiến sĩ Stuart Haszeldine của Đại học tổng hợp Edinburgh nói: “Mặc dù đây là một báo cáo rất kỹ lưỡng, tôi sẽ rất cẩn thận trước khi tiến hành lần khoan mang tính thương mại hơn.” Báo cáo đã đưa ra một số khuyến nghị, trong đó có việc sử dụng lượng nước ít hơn và giảm áp lực nhanh hơn.
Vào tháng 2, tại một hội thảo ở Vancouver, các nhà khoa học từ Đại học tổng hợp Texas đã trình bày các phát kiến cho rằng khoan phá thủy lực không có nhiều khả năng gây ô nhiễm các nguồn nước ngầm hơn bất kỳ kỹ thuật khoan nào khác, mặc dù những người chống đối sẽ chỉ ra rằng điều này chỉ đơn thuần nói rằng khoan phá thủy lực không được phép gần các khu vực đông dân cư.
Cũng có những vấn đề về pháp lý. Nếu đào được vàng (hay khí đốt) trên đất của bạn tại Mỹ thì bạn sẽ trở nên giàu có. Tại Anh quốc, các quyền về khoáng sản thuộc về Crown, tổ chức này bán giấy phép cho các công ty để khai thác mọi thứ dưới lòng đất. Tất nhiên, chủ sở hữu đất phải được trả tiền, nhưng ngay cả khi khí đốt đá phiến có nhiều như mong đợi, các triệu phú sẽ chỉ nằm trong số các cổ đông của Cuadrilla. Đồng thời, công ty đã hứa hẹn 1.700 việc làm tại địa phương nếu được phép tiến hành triển khai kỹ thuật khoan này.
Câu chuyện về hàng nghìn công việc và một sự bùng nổ kiểu Klondike có một vòng tròn quen thuộc. Người ta đã hứa hẹn những nguồn năng lượng kỳ diệu mới – và nhiều vận may – cho nhiều thập kỷ. Hãy nhớ về việc liệu các máy phát điện chạy bằng sóng sẽ giải phóng con người khỏi sự phụ thuộc vào nhiên liệu carbon, hay các đập thủy triều có thể cung cấp điện cho một nửa nước Anh với chỉ một con đập dọc vùng Severn không? Những công nghệ này hứa hẹn rất nhiều nhưng tất cả đều gặp phải những vấn đề kinh tế và kỹ thuật đáng gờm và không lường trước được.
Lời nói của các chính trị gia và các doanh nhân ở Lancashire và sự lạc quan rằng khó khăn về kinh tế của Anh quốc sắp bị đẩy lùi, đang được kiềm chế bởi những liều thuốc hoài nghi đủ mạnh.
“Chúng ta tin khi tận mất nhìn thấy nó,” một quan chức nói. Khí đốt đá phiến đã gặt hái thành công ở Hoa Kỳ (đã hạ thấp giá nội địa theo hệ số hai) nhưng điều này chỉ là một phần nhỏ do nước mật độ dân số thấp của Hoa Kỳ – khoảng một phần mười của Anh. Việc khoan khí đốt nhờ sử dụng kỹ thuật khoan cường độ cao mà có lẽ gây ô nhiễm có thể diễn ra ở những thảo nguyên và sa mạc trống rỗng của Texas, rất khác với ở vùng tây bắc đông dân cư của nước Anh.
Khí đốt đá phiến có thể chứng tỏ sẽ xoay chuyển cuộc chơi; nhưng trừ khi số tiền có thể nhiều thêm, và trừ khi những người hoài nghi ở Lancashire có thể bị thuyết phục rằng một vài bất ổn địa chấn là cái giá đáng phải trả cho số việc làm và vận may về tiền bạc, cách mạng về khoan phá thủy lực có thể bị đi vào quên lãng.
Vậy chính xác kỹ thuật khoan phá là gì, và liệu người Anh có đang thực sự tìm kiếm một mạch mỏ khí mới mà có nghĩa là Anh sẽ không còn bị phụ thuộc vào các nguồn cung năng lượng từ nước ngoài trong khi giá dầu đang tăng như tên lửa?
Tên gọi ngắn của “bẻ gãy bằng thủy lực”, là một kỹ thuật bắt đầu trong những năm 1940, được sử dụng để chiết xuất khí đốt tự nhiên hoặc dầu mỏ từ các lớp đá trầm tích sâu hàng trăm mét dưới lòng đất. Khoan phá thủy lực đã là một câu chuyện lớn về năng lượng trong vài năm nay do việc khám phá ra những lượng lớn khí đốt đang mắc kẹt trong các lớp đá phiến sét, cả ở Mỹ lẫn Anh, mà chỉ có thể được khai thác bằng kỹ thuật này.
Đây là một quy trình đầy bạo đầy áp lực (vì thế mà gây ra động đất), nhưng tiềm năng lại rất lớn. Giá khí đốt tự nhiên đã tăng gấp đôi trong 5 năm qua và có một thị trường lớn cho một loại khí thay thế rẻ hơn. Ở Hoa Kỳ, cách mạng về khí đốt đá phiến đã biến đổi thị trường, làm cho hàng trăm nông dân trở thành triệu phú.
Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ ước tính rằng hai phần ba sản lượng hydrocarbon của Mỹ sẽ đến từ đá phiến sét. Ở nước Anh, một vỉa than giàu khí đốt đá phiến nằm dưới nhiều vùng đát tây bắc nước Anh – đủ để tồn tại trong nhiều thập kỷ, theo Cuadrilla.
Và, những người ủng hộ kỹ thuật khoan phá thủy lực nói, tình hình sẽ tốt hơn. Đốt cháy khí đá phiến để làm ra điện chỉ tạo ra một nửa lượng khí thải carbon so với than đá. Khí đốt đá phiến có chi phí khai thác rẻ hơn so với khí đốt từ lòng biển và những người ủng họ nói rằng nó đại diện cho cách nhanh nhân và rẻ nhất để thực hiện cắt giảm đáng kể lượng khí thải carbon của Anh quốc đã cam kết theo các điều ước quốc tế.
Nhưng kỹ thuật này cũng bị cảnh báo rất nhiều. Bộ phim tài liệu của Mỹ giành giải thường năm 2010 - Gaslands cho rằng kỹ thuật khoan khí đá phiến ở Mỹ đã dẫn đến việc các lỗ khoan bị ô nhiễm, các trận động đất, bệnh tật và rò rỉ khí đốt vào các đường ống nước mà có thể bắt lửa một cách đáng báo động khi người ta tắm vòi sen. Và có những nguy cơ cụ thể liên quan đến các nguồn dự trữ khí đốt của nước Anh.
Khối đá phiến sét, nằm dưới phần lớn diện tích của Lancashire, chịu áp lực địa chất to lớn, là kết quả của các lực kiến tại gây ra sự hình thành của Đại Tây Dương 100 triệu năm trước. Ngoài ra, phần này của nước Anh, cho đến 15.000 năm trước, đã bị chôn vùi dưới lớp băng dày một dặm.
Khi Kỷ Băng Hà kết thúc, gánh nặng này đã được trút bỏ và các lớp đá đã bị uốn cong và gãy vỡ tự bao giờ. Khi nhắc tới những phát kiến ban đầu của Cuadrilla vào mùa thu năm ngoái, Tiến sĩ Stuart Haszeldine của Đại học tổng hợp Edinburgh nói: “Mặc dù đây là một báo cáo rất kỹ lưỡng, tôi sẽ rất cẩn thận trước khi tiến hành lần khoan mang tính thương mại hơn.” Báo cáo đã đưa ra một số khuyến nghị, trong đó có việc sử dụng lượng nước ít hơn và giảm áp lực nhanh hơn.
Vào tháng 2, tại một hội thảo ở Vancouver, các nhà khoa học từ Đại học tổng hợp Texas đã trình bày các phát kiến cho rằng khoan phá thủy lực không có nhiều khả năng gây ô nhiễm các nguồn nước ngầm hơn bất kỳ kỹ thuật khoan nào khác, mặc dù những người chống đối sẽ chỉ ra rằng điều này chỉ đơn thuần nói rằng khoan phá thủy lực không được phép gần các khu vực đông dân cư.
Cũng có những vấn đề về pháp lý. Nếu đào được vàng (hay khí đốt) trên đất của bạn tại Mỹ thì bạn sẽ trở nên giàu có. Tại Anh quốc, các quyền về khoáng sản thuộc về Crown, tổ chức này bán giấy phép cho các công ty để khai thác mọi thứ dưới lòng đất. Tất nhiên, chủ sở hữu đất phải được trả tiền, nhưng ngay cả khi khí đốt đá phiến có nhiều như mong đợi, các triệu phú sẽ chỉ nằm trong số các cổ đông của Cuadrilla. Đồng thời, công ty đã hứa hẹn 1.700 việc làm tại địa phương nếu được phép tiến hành triển khai kỹ thuật khoan này.
Câu chuyện về hàng nghìn công việc và một sự bùng nổ kiểu Klondike có một vòng tròn quen thuộc. Người ta đã hứa hẹn những nguồn năng lượng kỳ diệu mới – và nhiều vận may – cho nhiều thập kỷ. Hãy nhớ về việc liệu các máy phát điện chạy bằng sóng sẽ giải phóng con người khỏi sự phụ thuộc vào nhiên liệu carbon, hay các đập thủy triều có thể cung cấp điện cho một nửa nước Anh với chỉ một con đập dọc vùng Severn không? Những công nghệ này hứa hẹn rất nhiều nhưng tất cả đều gặp phải những vấn đề kinh tế và kỹ thuật đáng gờm và không lường trước được.
Lời nói của các chính trị gia và các doanh nhân ở Lancashire và sự lạc quan rằng khó khăn về kinh tế của Anh quốc sắp bị đẩy lùi, đang được kiềm chế bởi những liều thuốc hoài nghi đủ mạnh.
“Chúng ta tin khi tận mất nhìn thấy nó,” một quan chức nói. Khí đốt đá phiến đã gặt hái thành công ở Hoa Kỳ (đã hạ thấp giá nội địa theo hệ số hai) nhưng điều này chỉ là một phần nhỏ do nước mật độ dân số thấp của Hoa Kỳ – khoảng một phần mười của Anh. Việc khoan khí đốt nhờ sử dụng kỹ thuật khoan cường độ cao mà có lẽ gây ô nhiễm có thể diễn ra ở những thảo nguyên và sa mạc trống rỗng của Texas, rất khác với ở vùng tây bắc đông dân cư của nước Anh.
Khí đốt đá phiến có thể chứng tỏ sẽ xoay chuyển cuộc chơi; nhưng trừ khi số tiền có thể nhiều thêm, và trừ khi những người hoài nghi ở Lancashire có thể bị thuyết phục rằng một vài bất ổn địa chấn là cái giá đáng phải trả cho số việc làm và vận may về tiền bạc, cách mạng về khoan phá thủy lực có thể bị đi vào quên lãng.
0 nhận xét Blogger 0 Facebook
Đăng nhận xét